ขันลงหินบ้านบุถือเป็นมรดกตกทอดของชุมชนบ้านบุ ริมคลองบางกอกน้อย ที่สืบสานกันมายาวนานย้อนไปไกลถึงสมัยกรุงศรีอยุธยา ในอดีตชาวบ้านบุทำงานหัตถกรรมขันลงหินกันแทบทุกบ้าน แต่วันนี้กลับเหลือผู้ที่ยังสืบทอดเพียงหลังคาเดียว และเป็นแห่งเดียวในประเทศไทย

 

โดยคุณเมตตา เสลานนท์ ทายาทรุ่นที่ 6 ได้ดำเนินกิจการโรงงานขันลงหินเจียม แสงสัจจาต่อจากมารดา แต่แล้วมรดกงานศิลป์อย่างขันลงหินบ้านบุเกือบจะต้องสิ้นชื่อ เมื่อกลางดึกคืนหนึ่งได้เกิดเพลิงไหม้ขึ้นในชุมชนบ้านบุสร้างความเสียหายแก่บ้านเรือนหลายสิบหลัง รวมถึงบ้านที่ทำขันลงหินแห่งเดียวในชุมชนแห่งนี้

 

ห้องแสดงสินค้าขันลงหินของเก่าของหายากมากมาย รวมทั้งสต็อกสินค้าที่เตรียมส่งให้ลูกค้า ถูกไฟไหม้เสียหายทั้งหมด แต่ในความโชคร้ายยังมีโชคดีอยู่บ้าง เปลวไฟลุกลามไปไม่ถึงส่วนของโรงงาน ซึ่งเป็นที่เก็บอุปกรณ์และสถานที่ผลิต ไม่เช่นนั้นแล้วอุปกรณ์ทำขันลงหินบางอย่างที่อายุเป็นร้อยปี ซึ่งตอนนี้นับว่าหาได้ยากแล้ว ก็คงไหม้ไปหมด

 

ด้วยความมุ่งมั่นที่จะสืบสานการทำขันลงหินบ้านบุนี้ต่อไป คุณเมตตาตั้งใจว่าจะต้องเปิดโรงงานอีกครั้งให้ได้ ปัญหาเร่งด่วนเฉพาะหน้า คือเรื่องของเงินทุน เพราะของในสต็อกที่เตรียมขายลูกค้ามอดไหม้ไปในกองเพลิง เพื่อนสนิทของเธอจึงแนะนำให้เข้าไปขอคำปรึกษาจากกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม โดยภายหลังคุณเมตตาได้เข้าโครงการเงินทุนหมุนเวียนเพื่อการส่งเสริมอาชีพอุตสาหกรรมในครอบครัวและหัตถกรรมไทย (Revolving Fund for Cottage and Handicraft Industries: CF)

 

ทำให้มีเงินทุนมาจัดหาวัตถุดิบและหมุนเวียนใช้ในกิจการ นับเป็นการต่อลมหายใจให้โรงงานขันลงหินเจียม แสงสัจจากลับมาฟื้นตัวได้อีกครั้ง “เงินทุนก้อนนั้นช่วยต่อลมหายใจให้เรา ทำให้มีเงินไปซื้อวัตถุดิบ ชำระหนี้เก่า จ่ายค่าแรงให้ช่างฝีมือ ถ้าเราหยุดไปตั้งแต่วันนั้นช่างฝีมือดี ๆ ก็จะหายไป ภูมิปัญญาขันลงหิน อาจไม่ได้สานต่อมาถึงวันนี้”

 

จากเหตุการณ์เพลิงไหม้ในวันนั้น ปัจจุบันผ่านไป 15 ปี โรงงานขันลงหินเจียม แสงสัจจา ยังคงยืนหยัดทำงานหัตถกรรมขันลงหินอย่างแข็งขัน พร้อมจัดพื้นที่ส่วนหนึ่งของโรงงาน เป็นพิพิธภัณฑ์ที่เก็บเรื่องราวของขันลงหินบ้านบุไว้ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชน พร้อมรอต้อนรับนักท่องเที่ยวและแขกผู้มาเยือน

 

---

คุณเมตตา เสลานนท์

เจ้าของกิจการโรงงานขันลงหินเจียม แสงสัจจา

133 ตรอกบ้านบุ ถ.จรัญสนิทวงศ์ 32 แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ

โทรศัพท์ : 0 2424 1689, 08 1615 7840

โทรสาร : 0 2424 1689

อีเมล : jiamssiam@hotmail.com

 

ที่มา : หนังสือ 72 ปี แห่งการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมสู่ความยั่งยืน